*Tín hiệu tích cực từ EVFTA
Hiệp định EVFTA không chỉ
là đòn bẩy thúc đẩy thương mại hai chiều mà còn là lợi thế ưu việt cho cộng
đồng doanh nghiệp hai bên trong bối cảnh kinh tế, giao thương toàn cầu bị ảnh
hưởng nghiêm trọng do đại dịch Covid-19 gây ra. Những con số ấn tượng về trao
đổi thương mại, ngay cả trong thời kỳ bệnh dịch bùng phát tại các nước EU sau
đó đến Việt Nam đã chứng minh điều này.
Theo tính toán từ số liệu
của Tổng cục Hải quan Việt Nam, trao đổi thương mại hai chiều giữa Việt Nam và
EU sau một năm thực thi hiệp định đạt 54,87 tỷ USD, tăng 12,1% so với giai đoạn
cùng kỳ, trong đó kim ngạch xuất khẩu đạt 38,48 tỷ USD, tăng 11,3% và kim ngạch
nhập khẩu đạt 16,39 tỷ USD, tăng 14,04%.
Mặc dù Việt Nam bị ảnh
hưởng nặng nề do đợt dịch thứ 4 bùng phát tại vùng xuất khẩu trọng điểm phía
Nam, 9 tháng năm 2021, thương mại 2 chiều giữa Việt Nam và EU vẫn ghi nhận sự
tăng trưởng khả quan, kể cả so với thời kỳ trước đại dịch, với kim ngạch đạt
41,3 tỷ USD, tăng 13,4% so với cùng kỳ năm 2020, trong đó xuất khẩu đạt 28,85
tỷ USD, tăng 11,7% và nhập khẩu đạt 12,4 tỷ USD, tăng 17,6% so với cùng kỳ năm
2020.
Đặc biệt, ngày càng nhiều
doanh nghiệp tận dụng được ưu đãi từ Hiệp định EVFTA qua việc sử dụng chứng
nhận xuất xứ (C/O) ưu đãi. Theo thống kê của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công
Thương), trong năm đầu tiên thực thi hiệp định, các cơ quan, tổ chức được uỷ
quyển cấp C/O mẫu EUR.1 đã cấp khoảng 207.682 chứng nhận C/O mẫu EUR.1 với kim
ngạch đạt khoảng 7,71 tỷ USD đi 27 nước EU. Ngoài ra, các doanh nghiệp xuất
khẩu hàng hóa sang EU còn thực hiện tự chứng nhận xuất xứ cho 6.115 lô hàng
được hưởng ưu đãi thuế quan theo EVFTA.
Năng lực cạnh tranh và thị
phần của hàng hóa Việt cũng ngày càng được cải thiện rõ rệt tại thị trường EU.
Việt Nam hiện đã vươn lên trở thành đối tác thương mại hàng hóa lớn nhất của EU
trong khu vực ASEAN, với kim ngạch thương mại hai chiều năm 2020 đạt 43,2 tỷ
EUR (theo Eurostat), và xếp trong Top 10 các nước cung ứng hàng hóa lớn nhất
vào thị trường EU.
Về đầu tư, với cam kết mạnh
mẽ đảm bảo tính minh bạch, thông thoáng, thuận lợi trong môi trường kinh doanh
- đầu tư, Việt Nam đã tiếp nhận được nguồn đầu tư chất lượng cao từ EU với
những dự án có công nghệ tiên tiến, tạo ra những giá trị và lợi ích chung cho
cộng đồng doanh nghiệp hai bên. Đây là những kết quả đặc biệt đáng ghi nhận sau
một năm thực thi hiệp định, đồng thời là cơ sở để chúng ta hoàn toàn có
thể lạc quan, tin tưởng vào một sức bật mạnh mẽ trong phát triển hợp tác thương
mại đầu tư Việt Nam - EU trước bối cảnh bình thường mới với nền tảng vững chắc
từ EVFTA.
Đặc biệt, trong bối cảnh
đại dịch, thương mại điện tử đã trở thành điểm sáng khi các phương thức thương
mại truyền thống bị hạn chế bởi đại dịch, các nước EU và Việt Nam nói riêng đã
có những giải pháp thúc đẩy kinh tế số, đặc biệt là thương mại điện tử, trở
thành 1 trong các lĩnh vực ưu tiên trong chiến lược khôi phục kinh tế hậu đại
dịch, mở ra triển vọng một kênh giao thương xuyên biên giới tiềm năng trong
thời gian tới. Không chỉ xuất khẩu, EVFTA cũng giúp cho người tiêu dùng Việt
Nam tiếp cận nhiều sản phẩm nhập khẩu có chất lượng cao từ EU và được hưởng lợi
thế về nhập khẩu.
*Chủ động
đón đầu cơ hội từ EVFTA
Thế giới đang trải qua
những biến động nhanh chóng và sâu sắc chưa từng có dưới tác động của đại dịch
Covid-19. Quá trình chuyển dịch kinh tế toàn cầu tiếp tục được thúc đẩy mạnh
mẽ, đòi hỏi Việt Nam - một nền kinh tế có độ mở cao, phải nhanh chóng thích
ứng, chủ động tham gia vào quá trình tái cấu trúc chuỗi cung ứng mới, trở thành
một mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu mới đang được hình thành.
Về triển vọng phục hồi kinh
tế và phát triển quan hệ thương mại và đầu tư Việt Nam - EU trong bối cảnh bình
thường mới, trước diễn biến phức tạp và khó lường của đại dịch Covid-19, Việt
Nam cần xây dựng các kịch bản phù hợp để thích ứng linh hoạt và hiệu quả với
tình hình mới; khơi thông mọi nguồn lực cho phục hồi và tăng trưởng kinh tế,
đảm bảo chuỗi cung ứng; đồng thời tích cực hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho doanh
nghiệp, ổn định và cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, không để nền kinh tế
bị lỡ nhịp trong xu hướng phục hồi kinh tế thế giới.
Hiệp định EVFTA có thể thúc
đẩy xuất khẩu một số mặt hàng trái cây và nông sản của Việt Nam, đặc biệt ở khu
vực Mekong. Tuy nhiên, các doanh nghiệp vẫn còn gặp khó khi gia nhập thị
trường, bởi các thủ tục giấy tờ còn phức tạp và trong dài hạn có thể tăng các
nguy cơ. Vì vậy, cần cải thiện quy trình, thủ tục là điều rất quan trọng.
Việt Nam và EU cần hợp tác chặt chẽ trong việc giải quyết các
vấn đề tồn tại vì lợi ích chung của cộng đồng doanh nghiệp; trong thời gian tới
với việc dịch bệnh được kiểm soát trở lại, cùng lợi thế lớn từ EVFTA và tới đây
là Hiệp định Bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam - EU (EVIPA), Việt Nam sẽ có cơ hội
thu hút làn sóng FDI mới từ các nhà đầu tư châu Âu đang tìm kiếm một điểm đến
ổn định, an toàn, thịnh vượng và cạnh tranh.
Trước bối cảnh kinh tế phục
hồi, cùng sự nổi lên của những xu hướng thương mại, đầu tư mới, để tận dụng
hiệu quả EVFTA, đón đầu những cơ hội mới mở ra hậu đại dịch đòi hỏi nỗ lực rất
lớn từ cả phía Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp. Hiện Bộ Công Thương cùng hệ
thống các Thương vụ Việt Nam tại EU đang nỗ lực đồng hành cùng doanh nghiệp hai
bên khai thác tối đa ưu thế từ Hiệp định EVFTA, tạo mọi điều kiện thuận lợi để
đẩy mạnh giao thương, kết nối đầu tư, hỗ trợ giải quyết các khó khăn, vướng mắc
phát sinh. Trước những thời cơ và thách thức đan xen giai đoạn bình thường mới,
các doanh nghiệp cũng cần chủ động đổi mới chính mình, nâng cao năng lực
nội tại, điều chỉnh chiến lược sản xuất kinh doanh phù hợp để nhanh chóng thích
nghi với điều kiện mới, tham gia sâu vào tái cấu trúc chuỗi cung ứng và giá trị
toàn cầu./.
Lê Nam