* Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện giữa Việt Nam và UAE
Ngày 28 tháng 10 năm 2024, tại Dubai, các Tiểu vương quốc Ả - rập thống nhất (UAE), trước sự chứng kiến của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Phó Tổng thống kiêm Thủ tướng UAE Mohammed bin Rashid Al Maktoum, Bộ trưởng Bộ Công Thương Việt Nam Nguyễn Hồng Diên đã cùng Quốc vụ khanh Bộ Kinh tế UAE Thani bin Ahmed Al Zeyoudi ký Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện Việt Nam - UAE (sau đây gọi tắt là Hiệp định CEPA).
Việc ký kết Hiệp định vào ngày 28 tháng 10 năm 2024 tại UAE sau khoảng thời gian kỷ lục một năm đàm phán với 5 phiên đàm phán chính thức, trong đó có 3 phiên trực tiếp ở cấp Bộ trưởng, là minh chứng rõ rệt cho cam kết đưa hợp tác thương mại - đầu tư giữa hai bên lên một tầm cao mới.
Hiện tại, Bộ Công Thương đang tổng hợp ý kiến các Bộ, ngành có liên quan để hoàn thiện bộ hồ sơ để trình Chính phủ phê duyệt Hiệp định CEPA Việt Nam - UAE để Hiệp định sớm có hiệu lực.
* Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Israel (VIFTA)
Liên quan đến thời điểm có hiệu lực của Hiệp định VIFTA, tại Nghị quyết số 190/NQ-CP ngày 14 tháng 10 năm 2024, Chính phủ đã ấn định thời điểm có hiệu lực của Hiệp định VIFTA là ngày 15 tháng 10 năm 2024. Đối với Israel, Israel đã có công hàm số EI.01.24/1/111 thông báo thời điểm có hiệu lực của Hiệp định VIFTA là ngày 17 tháng 11 năm 2024. Sau khi lấy ý kiến các Bộ ngành về dự thảo Tờ trình Chính phủ, Bộ Công Thương đã có Tờ trình Chính phủ số 1562/TTr-BCT ngày 03 tháng 03 năm 2025 trình Chính phủ về việc sửa đổi thời điểm có hiệu lực của Hiệp định này.
* Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Khối EFTA
Ngày 20 tháng 12 năm 2024, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã ký thư gửi 04 Bộ trưởng các nước EFTA đề nghị sớm tổ chức Phiên đàm phán thứ 17 để thúc đẩy quá trình đàm phán với các nước EFTA với mục tiêu sớm kết thúc đàm phán Hiệp định này. Theo đó, Bộ Công Thương đã nhận được Thư của Bà Cecilie Myrseth, Bộ trưởng Bộ Thương mại và Công nghiệp Na Uy, Chủ tịch EFTA, xác nhận về việc các nước EFTA đã nhận được thư của phía Việt Nam và đồng ý với đề xuất về việc tổ chức Phiên đàm phán lần thứ 17 tại Geneva, Thụy Sỹ. Hiện hai bên đã thống nhất thời gian tổ chức Phiên đàm phán này vào tuần 19 tháng 5/2025.
* Đàm phán mới và nâng cấp các FTA trong khuôn khổ ASEAN
- Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN:
Hiện nay, đàm phán nâng cấp Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA) là một trong những ưu tiên quan trọng nhất của ASEAN. Do đó, các nước ASEAN nhất trí bố trí nguồn lực phù hợp nhằm hoàn tất cơ bản đàm phán nâng cấp theo lộ trình đặt ra vào tháng 03 năm 2025, hướng tới ký Nghị định thư thứ hai sửa đổi Hiệp định ATIGA trong năm 2025. Kể từ khi khởi động đàm phán vào năm 2022, các nước đã tiến hành 13 phiên đàm phán nâng cấp, tập trung vào những vấn đề thương mại hàng hóa truyền thống như minh bạch hóa, xử lý hàng rào phi thuế quan, tạo thuận lợi thương mại để thúc đẩy hơn nữa thương mại nội khối ASEAN, cũng như những vấn đề mới nổi (gồm: (i) trao đổi thương mại trong thời gian khủng hoảng; (ii) kết nối Chuỗi cung ứng; (iii) kinh tế tuần hoàn (bao gồm cả nội dung liên quan đến hàng tân trang); (iv) quy định về hạn chế xuất khẩu lương thực; (v) doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSMEs); (vi) thương mại và môi trường) nhằm đảm bảo Hiệp định trở thành một hiệp định thương mại hiện đại, hướng tới tương lai, đáp ứng tình hình mới của khu vực và toàn cầu.
Từ đầu năm 2025 đến nay, các nước đã tiến hành 01 phiên đàm phán cấp Trưởng đoàn và 02 phiên đàm phán cấp Bộ trưởng. Các nước đã hoàn thành được 89% tiến độ công việc, trong đó đã kết thúc đàm phán 10 Chương gồm: (i) Chương Doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME), (ii) Chương Hợp tác Kinh tế Kỹ thuật (ECOTECH), (iii) Chương Các ngoại lệ chung và ngoại lệ an ninh và (iv) Chương Tiêu chuẩn, Quy chuẩn và Quy trình đánh giá sự phù hợp, (v) Chương Thủ tục hải quan và Tạo thuận lợi thương mại, (vi) Chương Phòng vệ thương mại, (vii) Chương Các điều khoản về thể chế, (viii) Chương Kết nối chuỗi cung ứng, (ix) Chương Thương mại và Môi trường, (x) Chương Các biện pháp vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động thực vật (SPS).
- Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN - Trung Quốc
Đàm phán nâng cấp Hiệp định ACFTA đã được tuyên bố kết thúc cơ bản vào năm 2024. Từ đầu năm 2025 đến nay, các nước chỉ còn đang thảo luận một số vấn đề còn lại để có thể kết thúc toàn bộ và triển khai việc ký kết Nghị định thư sửa đổi Hiệp định này trong năm 2025. Những vấn đề còn lại gồm: Điều khoản về Giải quyết tranh chấp trong Chương Kinh tế số; Việc rà soát pháp lý các chương đã đàm phán nâng cấp xong; Các điều khoản mang tính xuyên suốt, liên quan đến nhiều chương/nội dung đàm phán.
Tại Hội nghị Ủy ban hỗn hợp đặc biệt về đàm phán nâng cấp Hiệp định ACFTA diễn ra vào ngày 19 và 20 tháng 2 năm 2025, các nước đã thống nhất giao Nhóm Kinh tế số đẩy nhanh tham vấn để xử lý vấn đề (i) báo cáo lên SJC. Đối với vấn đề (3) các nhóm kỹ thuật sẽ xem xét các chương của mình để có ý kiến thống nhất, báo cáo lên SJC.
- Đàm phán rà soát, nâng cấp Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN - Ấn Độ (AITIGA)
Uỷ ban hỗn hợp (JC) Hiệp định Thương mại Hàng hoá ASEAN - Ấn Độ (AITIGA) và các Tiểu ban đã tiến hành 04 phiên đàm phán rà soát, nâng cấp Hiệp định này trong năm 2024. Năm 2025, các nước ASEAN và Ấn Độ dự kiến tiến hành 04 phiên đàm phán (đến nay đã tổ chức 01 phiên tại Jakarta, Indonesia vào tháng 02 năm 2025) để hoàn thành cơ bản đàm phán trong năm 2025 như mục tiêu các Lãnh đạo cấp cao ASEAN và Ấn Độ. Hoàn thành cơ bản đàm phán rà soát, nâng cấp Hiệp định AITIGA cũng là một trong các sáng kiến ưu tiên hợp tác kinh tế (PED) của Malaysia cho năm Chủ tịch ASEAN 2025.
Đến nay, tiến độ đàm phán rà soát, nâng cấp AITIGA tương đối hạn chế do quan điểm của hai bên còn khoảng cách khác biệt lớn, đặc biệt là trong lĩnh vực mở cửa thị trường (hoàn thành khoảng 15,7% tổng số đoạn và 10% tổng số các điều khoản). Các nước ASEAN nhận định Uỷ ban đàm phán sẽ cần tiến hành thêm các phiên họp nhiều hơn so với kế hoạch đã đề ra để có thể kết thúc cơ bản đàm phán vào cuối năm 2025; tuy nhiên cũng cần xem xét bối cảnh ASEAN đang tiến hành nhiều đàm phán cùng lúc.
- Đàm phán Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN – Canada
Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN - Canada (ACAFTA) được chính thức khởi động đàm phán vào tháng 9 năm 2021 với mục tiêu ban đầu là hoàn tất đàm phán vào năm 2023. Tuy nhiên, căn cứ tiến trình đàm phán thực tế, ASEAN và Canada đã thống nhất lùi thời điểm cơ bản kết thúc đàm phán Hiệp định ACAFTA đến năm 2025.
Cho đến nay, hai bên mới chỉ thống nhất được khoảng 20,5% khối lượng công việc và chưa đàm phán mở cửa thị trường. Việc đàm phán Hiệp định ACAFTA đến nay đã đạt được một số kết quả nhất định, tuy nhiên vẫn gặp một số vướng mắc như khác biệt lớn về mức độ tham vọng và chính sách giữa các bên, và khó khăn về bố trí lịch họp trong bối cảnh nhiều nội dung ưu tiên khác đang diễn ra song song như đàm phán nâng cấp Hiệp định ATIGA, Hiệp định DEFA, nâng cấp Hiệp định AITIGA.
Trên cơ sở các vướng mắc nêu trên, Ban Thư ký ASEAN đề xuất các Bộ trưởng ASEAN chỉ đạo Ủy ban đàm phán Hiệp định ACAFTA cần thúc đẩy tiến trình đàm phán hơn nữa, hướng tới mục tiêu cơ bản hoàn tất Hiệp định trong năm 2025, thông qua việc tăng cường trao đổi giữa kỳ, thu hẹp khoảng cách và tìm phương án kết thúc đàm phán, gửi phản hồi theo đúng thời hạn đã được thống nhất, cũng như sử dụng cơ chế hỗ trợ của Canada để hỗ trợ quá trình đàm phán.
nguồn: Bộ Công Thương