Ngày
18 tháng 5 năm 2024, Chính phủ Việt Nam đã chính thức ban hành Nghị định số
56/2024/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 55/2011/NĐ-CP
về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của tổ chức pháp chế. Nghị
định mới, có hiệu lực từ ngày 02 tháng 7 năm 2024, đánh dấu một bước tiến
quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực và vị thế của
công tác pháp chế, hướng tới mục tiêu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa.
Nghị
định 56/2024/NĐ-CP được xây dựng trên cơ sở cập nhật các Luật Tổ chức Chính phủ
(sửa đổi năm 2019), Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi năm
2020), Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật, Luật Xử lý vi phạm hành chính (sửa đổi
năm 2020) và Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, cho thấy sự đồng bộ và thích ứng
với hệ thống pháp luật hiện hành.
Mở
rộng đối tượng và làm rõ chức năng, nhiệm vụ
Điểm
nổi bật đầu tiên của Nghị định 56/2024/NĐ-CP là việc mở rộng phạm vi điều chỉnh
và đối tượng áp dụng đối với các tổ chức pháp chế. Ngoài các bộ, cơ quan
ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh và
doanh nghiệp nhà nước, Nghị định đã chính thức bổ sung đơn vị sự nghiệp công
lập vào danh sách các đối tượng phải có tổ chức pháp chế. Điều này thể hiện
tầm nhìn toàn diện của Chính phủ trong việc đảm bảo mọi hoạt động của Nhà nước
đều tuân thủ pháp luật.
Chức
năng, nhiệm vụ của các tổ chức pháp chế cũng được làm rõ và bổ sung để phù hợp
với yêu cầu thực tiễn:
-
Công tác xây dựng pháp luật được chi tiết
hơn, đặc biệt là việc đề xuất danh mục văn bản quy định chi tiết luật, nghị quyết,
giúp đảm bảo tính khả thi và đồng bộ của hệ thống pháp luật.
-
Nghị
định bổ sung nhiệm vụ hợp nhất văn bản quy phạm pháp luật vào công tác
rà soát, hệ thống hóa văn bản, góp phần tăng cường tính minh bạch và dễ tiếp cận
của pháp luật.
-
Quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm
hành chính
là một nhiệm vụ hoàn toàn mới được thêm vào, cho thấy sự chú trọng của Nhà nước
trong việc nâng cao hiệu quả thực thi các quy định về xử phạt vi phạm.
-
Nhiệm
vụ hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp được thu hẹp lại, tập trung vào đối
tượng doanh nghiệp nhỏ và vừa, phản ánh chính sách ưu tiên và nguồn lực
của Nhà nước.
-
Đối
với các đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức pháp chế sẽ đóng vai trò tham
mưu các vấn đề pháp lý liên quan đến tổ chức, quản lý và hoạt động của đơn vị,
bao gồm xây dựng nội quy, quy chế, tư vấn pháp lý và giải quyết tranh chấp.
Tiêu
chuẩn hóa đội ngũ Pháp chế viên và cơ cấu tổ chức linh hoạt
Nghị
định 56/2024/NĐ-CP chính thức giới thiệu Pháp chế viên là công chức pháp
chế, được bổ nhiệm vào các ngạch: pháp chế viên, pháp chế viên chính và pháp
chế viên cao cấp. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc chuyên nghiệp
hóa và tiêu chuẩn hóa đội ngũ cán bộ làm công tác pháp luật. Các tiêu chuẩn
cụ thể về trình độ cử nhân luật, chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ pháp chế và kinh
nghiệm công tác được quy định rõ ràng cho từng ngạch. Người đứng đầu tổ chức
pháp chế cũng phải đáp ứng các tiêu chuẩn cao hơn, bao gồm cả tiêu chuẩn về chức
danh lãnh đạo, quản lý và kinh nghiệm làm công tác pháp luật.
Về
cơ cấu tổ chức, Nghị định mới đưa ra sự linh hoạt hơn:
- Tại Bộ, cơ quan
ngang Bộ có thể là Vụ hoặc Cục thực hiện chức năng pháp chế.
- Tại cơ quan thuộc
Chính phủ có thể là Vụ, Ban hoặc Phòng pháp chế.
- Tại cơ quan chuyên
môn thuộc UBND cấp tỉnh, việc thành lập tổ chức pháp chế sẽ căn cứ vào yêu cầu
quản lý nhà nước tại địa phương và biên chế được giao, hoặc có thể bố trí trong
Văn phòng/phòng chuyên môn nếu không đủ điều kiện.
- Các đơn vị sự nghiệp
công lập cũng có thể thành lập tổ chức/bộ phận pháp chế chuyên trách hoặc bố
trí viên chức phụ trách.
Chính
sách hỗ trợ và lộ trình chuyển đổi rõ ràng
Nghị
định 56/2024/NĐ-CP cũng thể hiện sự quan tâm đến đội ngũ làm công tác pháp chế
thông qua việc quy định chế độ hỗ trợ cụ thể: 60.000 đồng/ngày làm việc
cho người làm công tác pháp chế ở bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ
và 40.000 đồng/ngày làm việc ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh.
Chế độ này sẽ được áp dụng cho đến khi thực hiện chính sách tiền lương theo Nghị
quyết số 27-NQ/TW về cải cách tiền lương.
Về
lộ trình chuyển đổi và kiện toàn, Nghị định 56/2024/NĐ-CP đặt ra các mốc thời
gian rõ ràng:
- Trong vòng 12
tháng kể từ ngày Nghị định có hiệu lực, các cơ quan, tổ chức phải rà soát,
sắp xếp lại bộ máy, nhân sự pháp chế.
- Công chức đang làm
công tác pháp chế sẽ được xét chuyển ngạch sang ngạch pháp chế viên tương ứng
nếu đáp ứng các tiêu chuẩn quy định.
- Các Phòng Pháp chế
đã thành lập trước đây vẫn được duy trì, kiện toàn. Đối với những cơ quan đang
giao công tác pháp chế cho các đơn vị khác, phải sắp xếp lại để giao cho Văn
phòng hoặc phòng chuyên môn, nghiệp vụ thực hiện trong vòng 12 tháng.
Việc
ban hành Nghị định 56/2024/NĐ-CP thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc
xây dựng một nền hành chính chuyên nghiệp, hiệu quả, và thượng tôn pháp luật.
Những thay đổi này được kỳ vọng sẽ tạo ra một bước chuyển mình tích cực trong
công tác pháp chế, góp phần vào sự phát triển bền vững và hội nhập quốc tế của
Việt Nam./.