Đổi mới sáng tạo đã trở thành tất yếu, song sự thiếu quyết đoán trong đổi mới tư duy quản trị, chiến lược thương hiệu đang cản trở doanh nghiệp vươn xa...
Nhiều doanh nghiệp còn "dè dặt" đầu tư đổi mới sáng tạo
Tại tọa đàm “Bứt phá từ đổi mới, sáng tạo: Nâng tầm giá trị thương hiệu Việt” do Báo Công Thương tổ chức chiều 20/5, ông Tạ Mạnh Cường, đại diện Cục Xúc tiến Thương mại, Bộ Công Thương, nhấn mạnh tầm quan trọng của đổi mới sáng tạo trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt.
Từ góc độ cơ quan quản lý nhà nước, ông Cường ghi nhận mức độ đổi mới sáng tạo của các doanh nghiệp đã cải thiện rõ nét so với mức trung bình chung. Theo số liệu từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tỷ lệ đầu tư cho hoạt động đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp hiện đạt khoảng 1,96% tổng doanh thu. Đặc biệt, với nhóm doanh nghiệp thuộc Chương trình Thương hiệu Quốc gia do Bộ Công Thương quản lý, con số này cao hơn, đạt 2,6% doanh thu.
Điều này cho thấy sự quan tâm ngày càng lớn của cộng đồng doanh nghiệp đối với đổi mới sáng tạo, không chỉ ở công nghệ mà còn ở mô hình kinh doanh, sản phẩm và cách tiếp cận thị trường. Theo thống kê từ Bộ Khoa học và Công nghệ, năm 2023, khoảng 3% tổng số doanh nghiệp trên cả nước đưa ra thị trường sản phẩm mới. Trong khi đó, ở nhóm doanh nghiệp Thương hiệu Quốc gia, tỷ lệ này đạt tới 80% trong hai năm gần đây, phản ánh sức sáng tạo mạnh mẽ của các doanh nghiệp đầu tàu.
Đánh giá về thế mạnh của doanh nghiệp Việt tại tọa đàm, ông Trần Chí Dũng, đại diện Hiệp hội Logistics Việt Nam, cho biết doanh nghiệp Việt sở hữu nhiều điểm tựa để bước vào kỷ nguyên mới: tinh thần khởi nghiệp mạnh mẽ, kinh nghiệm tích lũy qua 15-20 năm phát triển, và khả năng quan sát thăng trầm của các nền kinh tế. Trong lĩnh vực logistics, doanh nghiệp Việt đang chuyển mình từ vai trò hỗ trợ hậu cần sang dẫn dắt, đưa sản phẩm ra thị trường quốc tế.
Tuy nhiên, ông Dũng cũng chỉ ra một số thách thức trong đổi mới sáng tạo. Nhiều doanh nghiệp chưa mạnh dạn đặt mục tiêu táo bạo, như chuyển đổi mô hình kinh doanh để tận dụng cơ hội mới. Sự thiếu quyết đoán trong đổi mới tư duy quản trị và chiến lược thương hiệu đang cản trở tiềm năng vươn xa.
Đồng quan điểm, ông Cường nhấn mạnh, ở bình diện quốc gia, mức đầu tư cho khoa học công nghệ của Việt Nam còn khiêm tốn, chỉ đạt khoảng 0,4% GDP, trong khi các nước trong khu vực dao động từ 1,3% đến 3,7% GDP, như Nhật Bản hay Hoa Kỳ. Dù doanh nghiệp đã có những bước đi mạnh mẽ, vẫn cần sự đồng hành và đầu tư bài bản hơn từ khu vực công, đặc biệt trong chính sách và nguồn lực dành cho khoa học công nghệ, để nâng tầm năng lực cạnh tranh trên trường quốc tế.
Tăng tốc đổi mới từ số hoá
Trong xu thế cạnh tranh toàn cầu hiện nay, đổi mới sáng tạo không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc nếu doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển. "Chúng ta vẫn thường nói nhiều về việc Nhà nước, doanh nghiệp và các viện nghiên cứu phải phối hợp ra sao để thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Nhưng đã đến lúc chúng ta cần thay đổi góc nhìn: Doanh nghiệp cần chủ động đặt ra yêu cầu và nhu cầu rõ ràng, từ đó Nhà nước mới có thể ban hành các cơ chế, chính sách phù hợp để đồng hành" - ông Cường nói.
Cũng theo Dũng nhận định, đổi mới sáng tạo không chỉ dừng ở công nghệ mà còn là sự thay đổi trong tư duy quản trị, mô hình kinh doanh và chiến lược thương hiệu. Nhiều doanh nhân Việt đã kết hợp sự nhạy bén thương trường với quản trị trưởng thành, tạo ra những bước tiến vượt bậc.
Theo đó, để hỗ trợ doanh nghiệp, Hiệp hội Logistics Việt Nam đã kiện toàn tổ chức với 7 ban chuyên môn và xác định 23 chỉ tiêu chuyển đổi số logistics theo chuẩn quốc tế. Hiệp hội đang xây dựng nền tảng để doanh nghiệp Việt không chỉ tham gia mà còn dẫn dắt chuỗi cung ứng toàn cầu, hướng tới mục tiêu “Toàn dân làm giàu” và đa dạng hóa thị trường quốc tế.
Thực tế, để thích ứng, nhiều doanh nghiệp đã tiên phong trong đổi mới sáng tạo, tiêu biểu là Công ty CP Bioway Group (Bioway). TS. Nguyễn Thanh Liêm, Trưởng Ban Phát triển bền vững Bioway, chia sẻ tại tọa đàm rằng đổi mới sáng tạo là trụ cột chiến lược của doanh nghiệp. Bioway đã đầu tư vào dây chuyền công nghệ xử lý phế phụ phẩm nông nghiệp hiện đại, kết hợp công nghệ vi sinh của Mỹ với hệ thống quản trị thông minh, đảm bảo tính chính xác, tiết kiệm năng lượng và tối ưu hiệu suất. Quy trình sản xuất khép kín – từ thu gom nguyên liệu tại địa phương, xử lý sinh học đến đóng gói và truy xuất nguồn gốc – giúp sản phẩm đạt chuẩn quốc tế và tạo giá trị bền vững cho nông nghiệp Việt Nam. Nhờ đó, Bioway đã tiếp cận các thị trường khó tính như Úc, Hàn Quốc, Singapore.
"Để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển thị trường, chúng tôi đã và đang xây dựng một Hệ sinh thái sản xuất tuần hoàn – nơi không có khái niệm "chất thải", mọi phụ phẩm đều được tái tạo thành giá trị. Bioway sẽ tiếp tục mở rộng các nhà máy xử lý ở các vùng nguyên liệu trọng điểm để rút ngắn chuỗi cung ứng và giảm phát thải" - ông Liêm nói.
Ở góc độ cơ quan xúc tiến thương mại, ông Cường coi đổi mới sáng tạo là một tiêu chí quan trọng trong việc lựa chọn hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp tham gia Chương trình Thương hiệu Quốc gia. Đây không chỉ là sự ưu tiên mang tính hình thức. Trong khuôn khổ chương trình, cứ mỗi hai năm, doanh nghiệp đều phải trải qua quá trình đánh giá lại các tiêu chí. Trong đó, năng lực đổi mới sáng tạo là yếu tố then chốt. Doanh nghiệp muốn tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại, đặc biệt là các chương trình quốc tế, buộc phải chứng minh được khả năng tiên phong, khả năng đáp ứng tiêu chuẩn thị trường, và có các sản phẩm mang tính đổi mới rõ rệt.
Đặc biệt, trong những năm qua, Bộ Công Thương đã triển khai nhiều chương trình xúc tiến thương mại đổi mới, từ hỗ trợ chuyển đổi số cho hợp tác xã, tổ chức hội chợ quốc tế, đến xây dựng thương hiệu ngành hàng chiến lược. Những hoạt động này không chỉ thúc đẩy tiêu thụ nông sản, thủy sản, sản phẩm OCOP mà còn nâng tầm hình ảnh sản phẩm Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Tuy nhiên, ông Cường lưu ý: “Muốn ra thị trường quốc tế, doanh nghiệp Việt không thể chỉ dựa vào chất lượng sản phẩm mà cần có thương hiệu được nhận diện và tin tưởng. Sản phẩm tốt nhưng chỉ quanh quẩn trong nước thì bán cho ai? Chúng ta cần tự tin để bước ra thế giới"./.
Nguồn: Báo Công Thương