Sự dịch chuyển của chuỗi cung ứng toàn cầu, cùng với những nỗ lực tối ưu hóa logistics và nâng cao năng lực cạnh tranh, đang mở ra những cơ hội to lớn cho doanh nghiệp Việt Nam vươn ra thị trường quốc tế.
Những yếu tố tác động đến thị trường XNK
Tại tọa đàm "Những yếu tố tác động tới thị trường xuất nhập khẩu Việt Nam trong bối cảnh mới" do Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn (TCSG) tổ chức mới đây, các chuyên gia cho rằng nền kinh tế thế giới liên tục đối mặt với các biến động lớn, từ sự thay đổi chính sách thương mại đến tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tổng kim ngạch XNK hàng hóa năm 2024 của Việt Nam đạt 786,29 tỷ USD, tăng 15,4% so với năm trước, trong đó xuất khẩu tăng 14,3%, nhập khẩu tăng 16,7%, cán cân thương mại hàng hóa xuất siêu 24,77 tỷ USD.
Việt Nam giữ vị thế là nền kinh tế xuất khẩu chủ lực trong gần 10 năm qua, đang chịu tác động mạnh mẽ từ những biến động này.
Các chuyên gia cũng đã phân tích những vấn đề cấp bách của ngành logistics như: hiện đại hóa hạ tầng logistics, tăng cường hiệu quả chuỗi cung ứng, thúc đẩy chuyển đổi số, phát triển các mô hình kinh doanh logistics mới, những biến động mới của ngành vận tải biển, thách thức và cơ hội với các ngành xuất khẩu chủ lực.
Ông Nguyễn Hữu Nam, Phó Giám đốc Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Chi nhánh tại TPHCM đã đưa ra những nhận định về nhiều yếu tố quan trọng, đòi hỏi doanh nghiệp phải có chiến lược thích ứng linh hoạt.
Theo ông Nam, sự thay đổi trong chính sách thương mại quốc tế từ các nền kinh tế lớn như Mỹ, EU và Trung Quốc đang tạo ra những thách thức đáng kể. Các biện pháp bảo hộ thương mại ngày càng gia tăng, khiến dòng chảy hàng hóa trở nên khó đoán và làm gia tăng rủi ro đối với các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam.
Bên cạnh đó, chi phí logistics gia tăng cũng là một rào cản lớn. Giá cước vận tải biển không ngừng leo thang, cùng với chi phí kho bãi và vận hành logistics ngày càng cao, tạo áp lực lên khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. “Điều này buộc các doanh nghiệp phải tối ưu hóa chuỗi cung ứng và tìm kiếm các giải pháp giảm thiểu chi phí.”- ông Nguyễn Hữu Nam nói.
Theo ông Đặng Thanh Sơn, Phó Giám đốc Marketing Tổng công ty TCGS, xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng đang tạo ra cơ hội để Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất và xuất khẩu quan trọng trong khu vực. Tuy nhiên, để tận dụng được lợi thế này, các doanh nghiệp cần đầu tư mạnh vào hạ tầng logistics, nâng cao hiệu quả vận hành và tối ưu hóa chuỗi cung ứng nhằm đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe từ đối tác quốc tế.
Cùng với đó, các hãng tàu lớn trên thế giới thực hiện tái cấu trúc cùng sự ra đời của các liên minh mới như Gemini, Premier Alliance, cùng sự điều chỉnh tuyến vận chuyển, sáp nhập hoặc cắt giảm số lượng chuyến, gây ảnh hưởng đến lịch trình xuất nhập khẩu và biến động giá cước vận tải. Không chỉ vậy, các tiêu chuẩn phát triển bền vững cũng đang đặt ra yêu cầu mới đối với hoạt động xuất nhập khẩu.
“Các thị trường nhập khẩu lớn như EU và Mỹ đang siết chặt các quy định liên quan đến chuỗi cung ứng xanh, giảm phát thải carbon và áp dụng các tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội và quản trị). Điều này đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam phải nhanh chóng thích nghi bằng cách chuyển đổi sang mô hình logistics bền vững, tối ưu hóa năng lượng trong vận tải và sử dụng công nghệ thân thiện với môi trường.”- ông Sơn lưu ý doanh nghiệp.
Giải pháp tăng cường hiệu quả logistics
Chia sẻ về các giải pháp tăng cường hiệu quả logistics hỗ trợ hoạt động XNK, PGS. TS Hồ Thị Thu Hoà, Viện trưởng Viện nghiên cứu và phát triển Logistics Việt Nam cho rằng, tối ưu hóa hệ thống logistics bằng những giải pháp kết nối mới để nâng cao hiệu quả vận hành. Một trong những giải pháp quan trọng là tối ưu hóa tính kết nối khu vực nhằm giảm thời gian chờ, giảm chi phí và tăng hiệu quả kết nối, lưu thông hàng hóa, bao gồm mở rộng cảng biển, nâng cấp kho bãi và tăng cường kết nối giữa các trung tâm logistics trong nước.
Trong đó, Tổng công ty TCSG hiện đang khai thác và vận hành hệ sinh thái cảng biển và cảng cạn lớn nhất Việt Nam. Nhằm giúp doanh nghiệp XNK tối ưu chi phí và giảm áp lực tại các cảng biển chính, Tổng công ty TCSG đang tập trung vào các giải pháp tăng cường kết nối bằng đường thủy nội địa giữa 3 khu vực Cát Lái – Cái Mép – Hiệp Phước.
Giải pháp này cho phép những tàu dự kiến cập cảng Tân Cảng – Cát Lái nhưng tránh chờ cầu bến quá lâu thì có thể linh động cập tại Cái Mép, cảng Tân Cảng – Hiệp Phước để xuất nhập tàu, hàng hóa sẽ được vận chuyển bằng đường thủy nội địa về cảng Tân Cảng – Cát Lái giao nhận. Việc khai thác hiệu quả giải pháp này sẽ hỗ trợ giảm áp lực cầu bến cho cảng Tân Cảng – Cát Lái – cảng biển lớn nhất Việt Nam – và trên hết là mang lại giá trị tối ưu cho khách hàng về mặt thời gian, chi phí, hiệu quả giao nhận.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng cho rằng, sự phối hợp hiệu quả giữa các doanh nghiệp logistics, hiệp hội ngành nghề và cơ quan quản lý nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Các chính sách hỗ trợ về thuế, ưu đãi tài chính và đơn giản hóa thủ tục hải quan cần được đẩy mạnh để giúp doanh nghiệp giảm chi phí, tăng tính linh hoạt trong hoạt động kinh doanh.
Theo đánh giá của các chuyên gia, dù đứng trước nhiều thách thức, nền kinh tế Việt Nam vẫn đang cho thấy sức bật mạnh mẽ nhờ vào sự chủ động thích ứng, đổi mới sáng tạo và những chiến lược phát triển bền vững. Sự dịch chuyển của chuỗi cung ứng toàn cầu, cùng với những nỗ lực tối ưu hóa logistics và nâng cao năng lực cạnh tranh, đang mở ra những cơ hội to lớn cho doanh nghiệp Việt Nam vươn ra thị trường quốc tế.
Trong bối cảnh đó, việc đầu tư vào hạ tầng logistics hiện đại, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số và thúc đẩy hợp tác chiến lược với các đối tác toàn cầu sẽ là chìa khóa giúp Việt Nam không chỉ duy trì vị thế trung tâm sản xuất và thương mại trong khu vực, mà còn vươn xa hơn trên bản đồ kinh tế thế giới. Với sự đồng hành của các Hiệp hội, các doanh nghiệp trong đó có Tân Cảng Sài Gòn, cộng đồng xuất nhập khẩu Việt Nam sẽ cùng hướng tới một tương lai phát triển bền vững, đưa kinh tế đất nước lên một tầm cao mới./.