5 năm qua, thủy sản Việt không phát hiện nhiễm asen vô cơ, trước quy định mới của EU, chủ động thích ứng đang là việc mà ngành hàng này triển khai, thực hiện.
TS. Ngô Xuân Nam – Phó Giám đốc Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động thực vật Việt Nam (Văn phòng SPS Việt Nam) đã có cuộc trao đổi với phóng viên Báo Công Thương xung quanh vấn đề này.
- Thưa ông, thông tin EU sẽ kiểm soát asen vô cơ trong nhiều loại thủy sản nhập khẩu được nhiều doanh nghiệp trong ngành quan tâm, ông có thể chia sẻ cụ thể về việc này?
Ông Ngô Xuân Nam: Vừa qua, Văn phòng SPS Việt Nam nhận được Thông báo số G/SPS/N/EU/825 từ Ban Thư ký Ủy ban SPS, Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) về việc Cơ quan An toàn thực phẩm Liên minh châu Âu (EU) dự thảo sửa đổi, bổ sung Quy định (EU) số 2023/915 thiết lập mức dư lượng tối đa (MRLs) asen vô cơ trong cá và các loại thủy sản khác.
Cụ thể, EU bổ sung mức dư lượng tối đa (MRLs) asen vô cơ trong cá và các loại thủy sản khác từ 0,05 – 1,5 ppm. Dự kiến quy định sẽ được ban hành và có hiệu lực vào tháng 7/2025. EU cho phép tiếp tục lưu hành đối với một số loại sản phẩm trên thị trường cho đến ngày hết hạn sử dụng.
EU quy định rất chi tiết về dư lượng asen vô cơ trong dự thảo. Chẳng hạn, mức dư lượng tối đa được áp dụng cho trọng lượng ướt của sản phẩm. Trong trường hợp, cá được xuất khẩu nguyên con, mức dư lượng tối đa sẽ tính cho toàn bộ con cá.
Ngoài cá, EU cũng áp dụng quy định về MRLs cho asen vô cơ đối với một số loài động vật giáp xác như cua, hoặc động vật thân mềm 2 mảnh vỏ như sò điệp.
Trước đó, EU không thiết lập mức giới hạn cụ thể cho hàm lượng asen vô cơ trong cá và các sản phẩm thủy sản. Việc EU đưa ra dự thảo quy định như trên để lấy ý kiến Thành viên WTO nhằm bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng tại thị trường EU và tuân thủ quy định của Hiệp định SPS.
Hiện, Văn phòng SPS Việt Nam đã có văn bản gửi Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường; Cục Thủy sản và Kiểm ngư; Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế); Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam.
- Đối tượng chịu tác động trực tiếp của dự thảo sửa đổi bổ sung quy định của EU là gì, thưa ông?
Ông Ngô Xuân Nam: Việc dự thảo sửa đổi bổ sung quy định EU thiết lập mức dư lượng tối đa (MRLs) của asen vô cơ liên quan đến sản phẩm cá và các loại thủy sản khác của các Thành viên WTO đã và đang xuất khẩu sang thị trường EU.
Trên thực tế, có một số loài thủy sinh vật có thể tồn dư một lượng nhỏ asen vô cơ trên cơ thể. Nguyên nhân là do asen vô cơ tồn dư trong nước hoặc trầm tích, rồi theo chuỗi thức ăn đi vào cơ thể thủy sinh vật hoặc thông qua hệ hô hấp.
Ngoài ra, cá và thủy sản có thể nhiễm asen vô cơ do ô nhiễm môi trường, bắt nguồn từ các ngành khai khoáng, luyện kim, sản xuất thuốc trừ sâu, thuốc nhuộm, dệt may… xả thải asen vào nguồn nước; hoặc phân bón, thuốc bảo vệ thực vật chứa asen vô cơ chảy xuống sông, hồ; hoặc do nước thải sinh hoạt chưa qua xử lý; hoặc trong nước ngầm do quá trình rửa trôi bề mặt trái đất…
Trước việc EU kiểm soát asen vô cơ trong cá và một số loại thủy sản nhập khẩu, các doanh nghiệp xuất khẩu đã và đang chủ động thích ứng, kiểm soát nâng cao chất lượng để sẵn sàng xuất khẩu vào thị trường EU. Đây cũng là cách để khẳng định thương hiệu và uy tín của thủy sản Việt Nam.
- Song song với sự chủ động của các doanh nghiệp, nhiệm vụ của các cơ quan quản lý là gì, thưa ông?
Ông Ngô Xuân Nam: Dự thảo quy định mới mà EU đưa ra là đối với asen vô cơ, mặc dù nhiều năm vừa qua chúng ta không phát hiện nhiễm asen vô cơ trong thủy sản nhưng điều này không có nghĩa là chúng ta chủ quan.
Chủ động thích ứng với biện pháp SPS của thị trường nhập khẩu nói chung và EU nói riêng là giải pháp được các cơ quan chức năng đang đẩy mạnh triển khai thực hiện. Theo đó, Văn phòng SPS Việt Nam đã kịp thời cập nhật thông tin đến các cơ quan, đơn vị, hiệp hội ngành hàng liên quan; Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã chỉ đạo triển khai chương trình quan trắc, giám sát chất lượng môi trường nước, môi trường trầm tích các vùng nuôi để kiểm soát chặt chẽ hàm lượng asen vô cơ trong nước.
Bởi ô nhiễm asen vô cơ gần như chưa phát hiện trong quá trình chế biến mà chủ yếu nằm ở vùng nuôi, chất lượng môi trường nước. Do đó, việc kiểm soát chất lượng môi trường nước nuôi trồng thủy sản ở các vùng nuôi là hết sức quan trọng.
Về phía các doanh nghiệp sản xuất, chế biến thủy sản Việt Nam cũng đang tăng cường kiểm tra, giám sát hàm lượng asen vô cơ đối với nguyên liệu đầu vào. Đồng thời, đầu tư công nghệ và quy trình sản xuất tiên tiến để đảm bảo sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm của thị trường EU./.