a) Về đối tượng áp dụng
Tại Điều 2 Luật Bảo vệ người tiêu dùng 2023, bổ sung thêm
đối tượng áp dụng, cụ thể: bổ sung nhóm chủ thể là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; tổ
chức chính trị - xã hội; làm rõ tổ chức xã hội bao gồm tổ chức chính trị xã hội
- nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp.
Đối với tổ chức xã hội tham gia bảo vệ quyền lợi người
tiêu dùng bao gồm tổ chức xã hội có tôn chỉ, mục đích tham gia bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng (thường được biết đến là các Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng) và tổ chức xã hội khác tham gia bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Tổ chức xã hội tham gia bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
là tổ chức được Nhà nước giao thực hiện một số nhiệm vụ về bảo vệ quyền lợi người
tiêu dùng. Đồng thời, tổ chức cũng được Nhà nước hỗ trợ kinh phí theo quy định
của pháp luật về ngân sách nhà nước.
Riêng đối với tổ chức xã hội có tôn chỉ, mục đích tham gia
bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật quy định một khoản cụ thể về các hoạt động
mà cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền giao thực hiện.
b) Về quyền và nghĩa vụ của người tiêu dùng
Tại Điều 4 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023
đã quy định người tiêu dùng có 11 quyền, tăng 03 quyền so với quy định tại Điều
8 Luật Bảo vệ người tiêu dùng năm 2010. Cụ thể, Luật bổ sung các quyền: Được tạo
điều kiện lựa chọn môi trường tiêu dùng lành mạnh và bền vững; quyền yêu cầu tổ
chức hoặc hỗ trợ thương lượng để giải quyết tranh chấp phát sinh; quyền khác
theo quy định của pháp luật.
Đổng thời, tại Điều 5 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng năm 2023 bổ sung một số nghĩa vụ như: Tuân thủ điều kiện, hướng dẫn vận
chuyển, bảo quản, sử dụng sản phẩm, hang hóa, dịch vụ; quy định về kiểm định, bảo
vệ môi trường, tiêu dùng bền vững theo quy định của pháp luật; chịu trách nhiệm
về việc cung cấp không đúng, không đầy đủ thông tin về giao dịch giữa người
tiêu dùng với tổ chức, cá nhân kinh doanh theo quy định của pháp luật...
c) Về sản xuất và tiêu dùng bền vững
Tại khoản 10 Điều 3 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
2023 bổ sung thêm khái niệm về tiêu dùng bền vững (Tiêu dùng bền vững là việc
sử dụng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ đáp ứng mục đích tiêu dùng, sinh hoạt của
cá nhân, gia đình, cơ quan, tổ chức một cách hiệu quả, đồng thời giảm thiểu các
tác động tiêu cực về môi trường). Đồng thời, cũng bổ sung quy định về trách
nhiệm của các Bộ, cơ quang ngang Bộ, UBND các cấp trong việc thúc đẩy sản xuất
và tiêu dùng bền vững.
d) Về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng dễ bị tổn
thương
Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng dễ bị tổn thương là quy định
mới, thể hiện rõ nét chủ trương, chính sách nhân văn của Nhà nước và Chính phủ
trong việc bảo vệ toàn diện quyền lợi chính đáng của người dân. Cụ thể tại khoản
1 Điều 8 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 xác định rõ 07 nhóm người
tiêu dùng dễ bị tổn thương, bao gồm: Người cao tuổi; người khuyết tật; trẻ em;
người dân tộc thiểu số; người sống ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền
núi, hải đảo, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, vùng có điều kiện
kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật; phụ nữ đang
mang thai hoặc nuôi con dưới 36 tháng tuổi; người bị bệnh hiểm nghèo và thành
viên hộ nghèo theo quy định của pháp luật.
Theo đó, để tăng cường bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng dễ
bị tổn thương, tại khoản 3 Điều 8 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm
2023 cũng quy định một số trách nhiệm cụ thể của tổ chức, cá nhân kinh doanh,
trong đó nổi bật là trách nhiệm áp dụng cơ chế giải quyết khiếu nại, tranh chấp
theo quy định của pháp luật phù hợp với từng đối tượng người tiêu dùng dễ bị tổn
thương.
e) Các hành vi bị cấm
Tại Điều 10 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 bổ
sung một số hành vi bị cấm, bao gồm hành vi bị cấm đối với tổ chức, cá nhân bán
hàng đa cấp; tổ chức, cá nhân kinh doanh thiết lập, vận hành, cung cấp dịch vụ
nền tảng số như:
- Cấm thực hiện hành vi không thông báo trước, không công
khai cho người tiêu dùng việc tài trợ cho người có ảnh hưởng dưới mọi hình thức
để sử dụng hình ảnh, lời khuyên, khuyến nghị của người này nhằm xúc tiến thương
mại hoặc khuyến khích người tiêu dùng mua, sử dụng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ;
- Cấm thực hiện hành vi ngăn cản người tiêu dùng kiểm tra
về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác;
- Cấm hành vi yêu cầu người tiêu dùng phải mua thêm sản phẩm,
hàng hóa, dịch vụ như là điều kiện bắt buộc để giao kết hợp đồng trái với ý muốn
của người tiêu dùng.
f) Về giao dịch đặc thù
Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 bổ sung một
số quy định nhằm tăng cường trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh trong
các giao dịch, gồm:
- Tại Điều 37, 38 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
2023 quy định rõ các thông tin cần cung cấp trong giao dịch từ xa; trách nhiệm
bổ sung của tổ chức, cá nhân kinh doanh với người tiêu dùng trong giao dịch
trên không gian mạng. trong đó, quy định cụ thể trách nhiệm của tổ chức thiết lập,
vận hành nền tảng số trung gian và tổ chức thiết lập, vận hành nền tảng số lớn.
- Tại Điều 41 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
2023 quy định trách nhiệm thông báo công khai về đại diện theo pháp luật tại
Việt Nam hoặc chỉ định đại diện theo ủy quyền tại Việt Nam và thông báo công
khai về đại diện theo ủy quyền tại Việt Nam trong cung cấp dịch vụ liên tục.
- Bổ sung bán hàng đa cấp, bán hàng không tại địa điểm
giao dịch thường xuyên, đồng thời, quy định thêm trách nhiệm đặc thù của các tổ
chức, cá nhân kinh doanh khi thực hiện giao dịch trên với người tiêu dùng.
g) Về phương thức giải quyết tranh chấp
Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 bổ sung quy định
về quyền của người tiêu dùng yêu cầu tổ chức, cá nhân kinh doanh thương lượng
hoặc quyền yêu cầu cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng, tổ chức xã hội tham gia bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng hỗ trợ thương lượng
khi quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm, cụ thể:
- Tại Điều 56 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm
2023 bổ sung quy định về quyền của người tiêu dùng yêu cầu tổ chức, cá nhân
kinh doanh thương lượng hoặc quyền yêu cầu cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng, tổ chức xã hội tham gia bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng hỗ trợ thương lượng khi quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm.
- Tại khoản 2 Điều 70 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng năm 2023 quy định đối với phương thức giải quyết tranh chấp tại Tòa án: Luật
hoàn thiện quy định về thủ tục rút gọn áp dụng để giải quyết vụ án dân sự về bảo
vệ quyền lợi người tiêu dùng. Theo đó, vụ án dân sự về bảo vệ quyền lợi người
tiêu dùng có giá trị giao dịch dưới 100 triệu đồng thì được giải quyết theo thủ
tục rút gọn mà không phải đáp ứng các điều kiện quy định tại khoản 1 Điều 317 của
Bộ luật Tố tụng dân sự.
h Về trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh đối với
người tiêu dùng
Tại Điều 9 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023
bổ sung quy định về trách nhiệm bảo đảm an toàn, đo lường, số lượng, khối lượng,
chất lượng, công dụng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ bán, cung cấp cho người tiêu
dùng; quy định cụ thể trách nhiệm bảo vệ thông tin của người tiêu dùng; làm rõ
thời hạn tính lại bảo hành trong trường hợp đổi mới sản phẩm, hàng hóa; bổ sung
quy định về trách nhiệm tiếp nhận và giải quyết phản ánh, yêu cầu, khiếu nại của
người tiêu dùng.
i) Quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 đã bổ sung
trách nhiệm cụ thể của từng UBND cấp tỉnh, huyện và xã. Bổ sung để làm rõ trách
nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước, UBND cấp tỉnh trong việc: xây dựng cơ sở
dữ liệu thông tin quốc gia về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; thực hiện việc
giao nhiệm vụ cho tổ chức xã hội có tôn chỉ, mục đích tham gia bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng và xây dựng cơ chế phối hợp bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tại
trung ương và tại địa phương./.
Ảnh minh họa
d