Mở lối cho công nghiệp hỗ trợ

Hiện nay, công nghiệp hỗ trợ có nhiều cơ hội để kết nối vào chuỗi cung ứng toàn cầu, song bài toán vốn, công nghệ và tiêu chuẩn quốc tế vẫn là rào cản, đòi hỏi chính sách hỗ trợ thực chất, dài hơi hơn để trước mắt đáp ứng nhu cầu của nhà sản xuất, doanh nghiệp (DN) có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tại Việt Nam.

Giải bài toán về sức cạnh tranh của doanh nghiệp

Theo Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp, Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương), hiện cả nước có gần 7 ngàn DN công nghiệp hỗ trợ. Trong đó, nhóm DN sản xuất linh kiện, phụ tùng giữ vai trò chủ lực, cung ứng cho các ngành công nghiệp chế tạo như: ô tô, xe máy, cơ khí, điện, điện tử. Một số lĩnh vực đạt tỷ lệ nội địa hóa tương đối cao, tạo lợi thế cạnh tranh so với hàng nhập khẩu.

Mặc dù vậy, nhìn một cách tổng thể, tỷ lệ nội địa hóa của nhiều ngành vẫn ở mức thấp, chỉ khoảng 30-40%, chưa đạt mục tiêu 50-60% theo định hướng của Chính phủ. Năng lực cạnh tranh của DN Việt còn hạn chế về khoa học - kỹ thuật, công nghệ, vốn..., từ đó dẫn đến khả năng độc lập sáng tạo chưa cao.

Tại Đồng Nai, từ nhiều năm qua, tỉnh chú trọng phát triển công nghiệp hỗ trợ nhằm tận dụng các cơ hội hợp tác cung ứng nguyên liệu linh kiện cho đối tác FDI. Các chương trình kết nối trực tiếp với DN nước ngoài trên địa bàn bước đầu phát huy hiệu quả.

Theo ông Ngô Thanh Bình, Giám đốc Công ty Thương mại dịch vụ sản xuất Quyết Thắng (ở phường Trấn Biên), nhờ tham gia các chương trình kết nối giao thương DN, các giải pháp hỗ trợ kết nối khác, DN đang mở rộng ngày càng nhiều đối tác FDI trong việc cung ứng sản phẩm máy móc tự động do mình sản xuất.

Theo các chuyên gia, trong thực tế, chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ có nhưng chưa xuyên suốt. Các quy định liên quan đến lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ hiện hành chủ yếu dừng ở cấp nghị định, nằm rải rác trong nhiều luật khác nhau dẫn tới sự thiếu đồng bộ, khiến nhiều chính sách ưu đãi khó đi vào cuộc sống. Điều này đòi hỏi cần sớm có một luật riêng về công nghiệp hỗ trợ đủ mạnh, tạo hành lang pháp lý ưu tiên, tháo gỡ rào cản hành chính và thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ phát triển thực chất.

Kết nối để phát triển

Để phát triển, trước hết, các DN công nghiệp hỗ trợ cần phải kết nối, liên kết với nhau. Nổi bật là Tập đoàn Trường Hải đang xây dựng khu công nghiệp chuyên ngành về công nghiệp hỗ trợ ở khu vực Đông Nam Bộ. Theo đó, Trường Hải đầu tư mô hình Khu công nghiệp thế hệ mới, sản xuất tập trung, quy mô lớn và quản trị trên nền tảng công nghiệp và số hóa; đồng thời đẩy mạnh liên kết, hợp tác với DN trong và ngoài nước để khai thác tối đa nguồn lực. Điều này được kỳ vọng tạo ra chuỗi giá trị hoàn chỉnh đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh, ngành công nghiệp hỗ trợ và xây dựng nền công nghiệp tự chủ của Việt Nam.

Để phát triển công nghiệp hỗ trợ, DN cần chủ động nâng cao năng lực kỹ thuật và tài chính; trong khi đó, Nhà nước phân bổ nguồn lực hợp lý, ban hành chính sách tác động thực chất đến ngành công nghiệp hỗ trợ.

Theo bà Trương Thị Chí Bình, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI), hiệp hội đang xây dựng kế hoạch hành động toàn diện để phát triển năng lực sản xuất của ngành. VASI khuyến nghị các DN cần tập trung quản trị chi phí, lựa chọn phân khúc khách hàng phù hợp theo quy mô và lĩnh vực, đa dạng hóa đối tác và mở rộng công đoạn sản xuất từ cung cấp linh kiện đơn lẻ sang cụm linh kiện, hướng tới cung ứng sản phẩm theo thương hiệu do mình thiết kế.

Không chỉ kết nối các DN trong nước lại với nhau mà cũng cần phải tạo sự liên kết với các đối tác FDI bởi nhu cầu từ các đối tác là rất lớn. Theo ông Yamamoto Ryo, Giám đốc Công ty TNHH Takashima Metal Precision Vietnam (ở Khu công nghiệp Long Đức), công ty định hướng mua sắm tại chỗ, giúp khách hàng giảm chi phí logistics và nhập khẩu, đồng thời tận dụng mạng lưới cung ứng nội địa. Để tăng tỷ lệ nội địa hóa, DN sẽ kết nối với các nhà cung ứng Việt Nam đủ năng lực để cung cấp nguyên liệu hoặc chi tiết bán thành phẩm và thành phẩm cho các công đoạn sản xuất của mình.

Theo ông Nguyễn Hữu Đức, Tổ phó Tổ Điều phối viên công nghiệp hỗ trợ Đồng Nai, tổ sẽ tiếp tục giới thiệu các DN cung ứng địa phương cho các đối tác FDI, song song với hỗ trợ giải quyết vướng mắc về thủ tục hành chính trong sản xuất, kinh doanh. Những thông tin kết nối qua lại giữa các DN FDI với DN trong nước sẽ tạo cơ hội để kết nối, hợp tác, mở rộng chuỗi cung ứng sản phẩm của địa phương.