Kiến tạo thị trường điện cạnh tranh thực chất

Theo Cục Điện lực, nếu năm 2012 chỉ có 31 nhà máy tham gia thị trường với tổng công suất 9.212 MW, thì đến năm 2025 con số này đã tăng gần 3,8 lần, đạt 118 nhà máy với tổng công suất khoảng 34.080 MW. Đáng chú ý, khu vực tư nhân chiếm gần 51% tổng số nhà máy – tín hiệu tích cực cho thấy thị trường đang dần mở cửa và thu hút vốn xã hội vào đầu tư phát triển nguồn điện.

Tuy nhiên, Cục Điện lực cũng chỉ ra hàng loạt tồn tại kéo dài như: Tỷ lệ nguồn điện tham gia thị trường thấp, thị trường bán buôn điện cạnh tranh chưa thực sự mở, thị trường dịch vụ phụ trợ chưa hình thành, cơ chế hợp đồng sản lượng (Qc) chưa phát huy hiệu lực, đàm phán hợp đồng mua bán điện (PPA) kéo dài, thiếu công cụ quản trị rủi ro và giá bán lẻ vẫn còn bù chéo giữa các nhóm khách hàng.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên khẳng định, Nghị quyết 70 là “mệnh lệnh của thực tiễn”, đòi hỏi Chính phủ và Bộ Công Thương triển khai đồng bộ các giải pháp về thể chế, kỹ thuật và thị trường.

Hiện Bộ Công Thương đã hoàn tất Luật Điện lực (sửa đổi) trong 9 tháng, đồng thời ban hành nhiều nghị định, thông tư, quyết định kèm theo, cùng Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh sẽ tạo định hướng rõ ràng cho thu hút đầu tư vào phát triển nguồn điện. Bộ cũng tách Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0) thành Công ty TNHH Một thành viên Vận hành hệ thống điện và Thị trường điện Quốc gia (NSMO), bảo đảm độc lập, minh bạch.

Hiện có hơn 140 nhà máy chào giá, 5 tổng công ty phân phối điện cùng hàng trăm đơn vị bán lẻ bên cạnh Công ty Mua bán điện – đơn vị mua buôn duy nhất. Về giá điện, Chính phủ ban hành Nghị định 72/2025/NĐ-CP quy định cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ, khung giá phát điện, nhập khẩu, truyền tải, dịch vụ phụ trợ; cải cách biểu giá sinh hoạt còn 6 bậc; bổ sung giá cho du lịch, sạc xe điện; chuẩn bị thí điểm giá điện hai thành phần từ cuối năm 2025.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, thị trường điện Việt Nam chưa thực sự đầy đủ; nhiều điểm nghẽn cần tháo gỡ, đặc biệt trong thu hút đầu tư, đàm phán giá điện và minh bạch cơ chế giá điện để hình thành thị trường điện cạnh tranh, tạo động lực phát triển năng lượng.