C/O ưu đãi trong làn sóng siết tiêu chuẩn xanh tại Bắc Âu

Biến đổi khí hậu, khủng hoảng năng lượng và những cú sốc chuỗi cung ứng toàn cầu đang làm thay đổi sâu sắc trật tự kinh tế thế giới. Từ chỗ ưu tiên sản lượng và lợi nhuận, nền kinh tế quốc tế ngày càng xoay quanh các tiêu chí phát triển bền vững, giảm phát thải và trách nhiệm xã hội.

Tại châu Âu, trong đó có khu vực Bắc Âu, các chính sách môi trường được triển khai sớm và đồng bộ đang tái định hình cách thức tiếp cận thị trường. Trong bối cảnh đó, theo nhận định của Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển, kiêm nhiệm thị trường Bắc Âu, chỉ những doanh nghiệp tiên phong trong công nghệ xanh mới có thể tồn tại và phát triển trong trật tự mới.

Đối với Việt Nam, thách thức này càng rõ nét khi Liên minh châu Âu là một trong những thị trường xuất khẩu lớn, đồng thời cũng là khu vực đi đầu trong việc áp dụng các tiêu chuẩn xanh. Các doanh nghiệp Việt Nam không thể đứng ngoài xu thế, nhất là khi EVFTA đã có hiệu lực và mở ra nhiều cơ hội về thuế quan, nhưng đi kèm là yêu cầu ngày càng khắt khe về xuất xứ, phát thải và truy xuất nguồn gốc.

Việc tận dụng hiệu quả Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hoá (C/O) ưu đãi theo EVFTA  giúp giảm chi phí thuế và trở thành “tấm vé thông hành” để hàng hóa Việt Nam đáp ứng các tiêu chí bền vững khi thâm nhập sâu hơn vào thị trường Bắc Âu.

Một trong những bước ngoặt lớn của chính sách toàn cầu hiện nay là việc EU triển khai Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM). Cơ chế này áp dụng đối với các mặt hàng có cường độ phát thải cao như thép, xi măng, nhôm, điện và phân bón, buộc doanh nghiệp xuất khẩu phải chứng minh lượng phát thải carbon trong sản phẩm.

Theo Thương vụ, nếu doanh nghiệp không đầu tư công nghệ xanh để giảm phát thải, lợi thế từ C/O ưu đãi cũng sẽ bị triệt tiêu do chi phí carbon gia tăng, làm suy giảm sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam tại thị trường EU nói chung và Bắc Âu nói riêng.

Bên cạnh CBAM, EU còn triển khai hàng loạt chính sách khác như chiến lược hóa chất bền vững, kế hoạch hành động về kinh tế tuần hoàn, lộ trình cắt giảm sản phẩm nhựa dùng một lần. Những quy định này tác động trực tiếp tới các ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như dệt may, gỗ, nhựa và thủy sản. Trong bối cảnh đó, việc đáp ứng quy tắc xuất xứ để được cấp C/O ưu đãi chỉ là điều kiện cần; điều kiện đủ là doanh nghiệp phải chứng minh được chuỗi sản xuất xanh, minh bạch và bền vững.

Thực tế cho thấy, tại thị trường Bắc Âu, các nhà nhập khẩu ngày càng ưu tiên những đối tác có hồ sơ xuất xứ rõ ràng, gắn với truy xuất nguồn gốc và giảm phát thải. Doanh nghiệp Việt Nam tận dụng tốt C/O ưu đãi EVFTA, đầu tư công nghệ xanh, thường có lợi thế rõ rệt trong việc duy trì đơn hàng ổn định, mở rộng thị phần và xây dựng quan hệ hợp tác dài hạn.

Ngược lại, những doanh nghiệp chỉ cạnh tranh bằng giá, thiếu chuẩn bị về công nghệ và bền vững, sẽ gặp nhiều rào cản khi các tiêu chuẩn xanh ngày càng được siết chặt.